Biogazownia w każdej gminie - czy to możliwe?

kliknij aby powiększyć

Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wspólnie stworzyły program, którego założenie jest niezwykle ambitne – w ciągu 11 lat w każdej polskiej gminie powstanie biogazownia. Czy to jest możliwe? I przede wszystkim – po co to robić?

Projekt programu jest pilotowany przez jego koordynatora - Ministra Gospodarki. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotował założenia programu budowy biogazowni rolniczych, które są merytorycznym wkładem do programu Innowacyjna Energetyka – Rolnictwo Energetyczne.

- Polska należy do krajów, w których wykorzystanie wszelkiego rodzaju biomasy do celów energetycznych – po uprzednim jej zgazowaniu - w porównaniu do krajów sąsiednich znajduje się na wstępnym etapie. Dostępny potencjał surowcowy szacowany jest na poziomie 5 - 6 mld m3 biogazu o parametrach jakościowych gazu ziemnego rocznie. Projekt programu zakłada do roku 2020 wybudowanie biogazowni w liczbie odpowiadającej liczbie gmin w kraju, co oznacza, że w jednej może być ich kilka, natomiast w innej - żadnej. Budową biogazowni będą zainteresowani rolnicy, samorządy gminne, a także podmioty gospodarcze, a moc w nich zainstalowana będzie zróżnicowana. Zakłada się, że do roku 2020 zostanie wybudowanych w Polsce około 2 tys. biogazowni – wyjaśnia Małgorzata Książyk, dyrektor biura prasowego MRiRW.

Dodaje, że należy rozróżnić biogazownie rolnicze opierające wytwarzanie energii (biogazu) z surowców pochodzenia rolniczego, produktów ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przetwórstwa rolno - spożywczego od biogazowni korzystających również z innych dostępnych biodegradowanych surowców.

Na rynku działa wiele firm oferujących usługi doradcze i projektowe i całościowe wykonawstwo inwestycji. Jedną z nich jest Cost Cutters Sp. z o. o. Zdaniem wiceprezesa firmy Oskara Mikuckiego, zakładanie biogazowni w Polsce wiąże się z pewnymi trudnościami, ale mimo wszystko jest dobrym pomysłem na wzrost dochodów przedsiębiorstw rolnych i sektora spożywczego.

- Istnieje szereg barier dla budowy biogazowni w Polsce - prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych - z którymi powoli walczą instytucje odpowiedzialne za wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce. Jedną z barier jest też niedostatek rzetelnych informacji na temat efektywności ekonomicznej biogazowni rolniczych. Jest to związane poniekąd z wielokryterialnym podejściem do takich analiz. Do budowy odpowiedniego modelu funkcjonowania biogazowni trzeba wziąć pod uwagę nie tylko cenę technologii, ale również m. in. ceny poszczególnych substratów w zależności od możliwości pozyskania z nich biogazu, dostępność obszarów pod uprawy celowe, zapotrzebowanie na ciepło i możliwość sprzedaży energii cieplnej innym podmiotom – mówi Oskar Mikucki.

Mechanizmy wsparcia stosowane w Polsce pozwalają w sposób efektywny ekonomicznie inwestować w biogazownie o wybranych parametrach. Oznacza to, że nie wszystkie przedsięwzięcia mogą być zrealizowane bez subsydiów celowych. Stąd dużym ułatwieniem dla inwestorów jest możliwość zdobycia dotacji ze środków Unii Europejskiej - w szczególności z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko w ramach priorytetu 9.4. Z tych środków możliwe jest dofinansowanie przedsięwzięć nawet do 70% kosztów inwestycji.

- Należy mieć na uwadze, że ten priorytet dotyczy instalacji, których, koszt całkowity przekracza 10 mln PLN – podkreśla wiceprezes Cost Cutters.

Odpady z hodowli zwierząt – a więc jeden z rodzajów substratów potrzebnych do działania biogazowni – przedsiębiorca może pozyskać z własnego gospodarstwa rolnego lub przeznaczyć pod uprawy celowe część należących do niego gruntów, dzięki czemu może zabezpieczyć pozostały popyt na substraty dla instalacji. Jeżeli zapotrzebowanie na biomasę będzie większe, inwestor będzie zmuszony kupić szereg substratów na rynku.

Powstała w biogazowi energia jest oczywiście płatna.

- Wytwarzanie energii w biogazowniach jest działalnością gospodarczą. Energia wytwarzana w biogazowniach będzie dostarczana do sieci dystrybucyjnych. Może to być energia elektryczna, biogaz jako nośnik energii posiadający właściwości gazu ziemnego, a także energia cieplna. Ceny energii elektrycznej, cieplnej oraz gazu ustalają sprzedawcy energii, natomiast do kompetencji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki należy zatwierdzanie i kontrolowanie stosowania taryf paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła, w tym analizowanie i weryfikowanie kosztów przyjmowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne jako uzasadnione do kalkulacji cen i stawek opłat w taryfach – tłumaczy przedstawicielka resortu rolnictwa.

Drugi sposób zarabiania na biogazie to sprzedaż tzw. zielonych certyfikatów, które są wydawane proporcjonalnie do ilości wyprodukowanej energii eklektycznej w każdym odnawialnym źródle energii – w tym w biogazowniach. Zielone certyfikaty są sprzedawane na rynku, pomiędzy dwiema stronami. Mogą być też sprzedawane na Towarowej Giełdzie Energii S.A. (TGE S.A.).

- Teoretycznie maksymalna cena zielonego certyfikatu stanowi równowartość opłaty zastępczej, która jest zapisana w ustawie Prawo energetyczne i co roku waloryzowana wskaźnikiem inflacji. To właśnie dzięki wprowadzeniu systemu zielonych certyfikatów odnawialne źródła energii zaczęły być w Polsce inwestycjami o znacznej rentowności – podkreśla Oskar Mikucki.

Przedstawiciele resortu rolnictwa i firmy projektującej biogazownie są zgodni – zainteresowanie tym sposobem wytwarzania energii jest duże.

- Program nie jest jeszcze dokumentem przyjętym do realizacji przez Radę Ministrów, dlatego też nie jest możliwa jednoznaczna ocena zainteresowania rolników. Przyjmując jednak za miernik zainteresowania zapytania kierowane nie tylko do resortu rolnictwa, telefoniczne oraz e-mailowe, resort ocenia, że jest ono duże. Zainteresowane budową biogazowni są również samorządy lub ich spółki celowe – mówi Małgorzata Książyk.

- Zainteresowanie biogazowniami w Polsce wzrasta z miesiąca na miesiąc – czego dowodem jest rosnąca liczba zgłaszających się do nas inwestorów. Dodatkowo uruchomienie finansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz możliwość zdobycia dotacji z funduszy unijnych zachęca przedsiębiorców do inwestowania w te źródła energii – potwierdza Oskar Mikucki.

Najważniejsze korzyści wynikające z budowy biogazowni to dywersyfikacja źródeł energii, a więc dążenie do spełnienia unijnej dyrektywy i celów krajowych, a także zmniejszenie strat na przesyle energii elektrycznej, aktywizacja obszarów rolnych, dywersyfikacja przychodów gospodarstw rolnych, energetyczne zagospodarowanie uciążliwych odpadów m. in. z hodowli zwierząt, redukcja odorów, emisji gazów cieplarnianych, a zwłaszcza metanu. Czy są jakieś minusy?

- Samo działanie biogazowni przy dobrze zastosowanej technologii nie powinno generować efektów ujemnych. Czasem zgłaszane są zastrzeżenia w stosunku do emisji zapachu - ale w rzeczywistości odpowiednia i zamknięta technologia minimalizuje te ryzyko. W trakcie jednej wizyty studyjnej w Niemczech odwiedzałem instalację biogazową o mocy około 700 kW, której budowy obawiali się działkowcy sąsiadujący z terenem inwestycji. Dzisiaj nie mają żadnych zastrzeżeń i z powodzeniem funkcjonują w pobliżu biogazowni zlokalizowanej na obrzeżach kilkutysięcznego miasta. Istnieje szereg substratów do produkcji biogazu i technologii jego wytwarzania. Każda inwestycja w jakiś sposób wpływa na środowisko. Powyższy przykład potwierdza jednak możliwość efektywnej minimalizacji wpływu biogazowni na otoczenie – przekonuje Oskar Mikucki.