Projektowanie chlewni - Jak zacząć? Wybór technologii chowu i program użytkowy - cz.1.

Na początek dość oczywista uwaga. Podczas całego procesu inwestycyjnego, tak na etapie tworzenia projektu, jak i podczas samej budowy - prócz spełnienia racjonalnych założeń ekonomicznych - należy mieć na względzie dobrostan zwierząt w przyszłej hodowli.

Powinno to być kryterium podstawowe, tak dla firm oferujących wyposażenie budynku (np. systemy wymiany powietrza, podłogi rusztowe i inne wyposażenie wraz z montażem), jak i dla projektantów, a przede wszystkim hodowców.

Zaniedbania w tym zakresie, złe warunki bytowe zwierząt, potrafią zniweczyć wszelkie nakłady na materiał genetyczny i zmiany żywieniowe.

Olbrzymie znaczenie mają: wielkość i wymiary działki oraz rodzaj i intensywność istniejącej na niej zabudowy. Wszystkie te elementy, a także odległości projektowanego kompleksu obiektów (np. chlewnia - tuczarnia - zbiornik) od obiektów istniejących (np. dom mieszkalny, studnia lub inne budowle i budynki) już w momencie podejmowania decyzji o budowie - mogą definiować wymiary nowo projektowanych obiektów.

Nie można też zbagatelizować informacji, jaką jest zakładana wielkość stada, albowiem znajduje ona odzwierciedlenie nie tylko w wynikowej powierzchni użytkowej, ale i w rozwiązaniu funkcji przyziemia (podziału na planowane pomieszczenia), a także doborze odpowiedniej do wynikowej rozpiętości budynku - konstrukcji przekrycia.

Właśnie rozpiętość budynku, szerokość i długość projektowanych pomieszczeń definiują dobór np. odpowiedniego rozwiązania konstrukcyjnego, a także konkretnego systemu wymiany powietrza. Wszystkie te elementy, już na etapie wyboru koncepcji, decydują o wstępnych kosztach budowy.

Sam wybór technologii chowu jest oczywiście indywidualną decyzją każdego rolnika. Biorąc jednak pod uwagę nasze doświadczenie w projektowaniu i budowie obiektów dla trzody chlewnej, często optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie - na fermach średniej wielkości - technologii „mieszanej".

W sektorach krycia, loch luźnych i prośnych oraz w sektorze odchowalni prosiąt i porodowym powinny panować szczególnie sterylne warunki i tam konieczny jest wysoki standard wyposażenia. Zapewni to niskie koszty robocizny, możliwie nieskomplikowaną obsługę, bardzo dobre warunki chowu i zapobiegnie rozprzestrzenianiu się chorób. Równocześnie zapewni opłacalność produkcji i zachowanie cyklu produkcyjnego lochy.

Podstawowym obowiązkiem projektantów jest również wydzielenie w chlewni macior części socjalno-biurowej mieszczącej szatnie: brudną i czystą z łazienką, przedsionkiem i WC oraz laboratorium.

Tak postawione, podstawowe wymagania oraz funkcja budynku przesądzą właściwie o konieczności zastosowania w tych obiektach technologii bezściołowej rusztowej.
Ilość komór w sektorze porodowym oraz w sektorze odchowalni prosiąt uzależniona jest od przyjętych parametrów technologicznych obrotu stada, a więc: cyklu produkcyjnego lochy, rotacji na stanowiskach porodowych oraz warchlaków w sektorze odchowalni. To pierwszy etap prac nad projektem budowlanym i technologicznym.
Hodowlę w technologii ściołowej można natomiast polecić dla średniej wielkości tuczarni. Tucz na głębokiej ściółce ma w naszym kraju wielu zwolenników, tak wśród specjalistów jak i rolników, jako proekologiczny i nie wymagający wysokich nakładów finansowych. I rzeczywiście, budowa obiektu nie jest przedsięwzięciem kosztownym, a wyposażenie - ograniczające się do podstawowego - zapewnia dobry efekt finansowy.

Oszczędzimy również na budowie zbiornika i płyty gnojowej, które w wypadku tej technologii są zbędne. Decydując się jednak na chów głęboko- lub płytkościołowy należy pamiętać o stosowaniu odpowiednich preparatów, które zabezpieczą podłoże przed niepożądanym rozwojem drobnoustrojów i bakterii, a także ograniczą emisję amoniaku, zależną właśnie od pH (kwasowości) podłoża.

Temperatura w budynku i prędkość powietrza mają na tę emisję daleko mniejszy wpływ, co ilustruje zamieszczony wykres nr 1.

Oczywiście, do hodowli trzody chlewnej na głębokiej ściółce najprościej przystosować istniejący budynek np. stodołę lub inny nadający się do tego obiekt.

Przy dużych założeniach projektowych, ze względu na wielkość stada i pracochłonność, lepiej rozważyć inne rozwiązanie i już na etapie koncepcji zdecydować się na sektor tuczu w systemie bezściołowym, rusztowym.

Na rysunku nr 1 przedstawiono kompleks dwu budynków mieszczących chlewnię na 180 loch w cyklu zamkniętym z korytarzem przepędowym i wiatą. Sektor krycia oraz loch luźnych i prośnych umieszczono w istniejącym budynku starej chlewni przeznaczonej do modernizacji, natomiast sektory: porodowy, odchowalni warchlaków, tuczu wstępnego i końcowego wraz z częścią socjalną i laboratoryjną usytuowano w nowo projektowanym budynku o rozpiętości 22 metrów.

Oba budynki połączono korytarzem przepędowym dla zwierząt, którego ścianę podłużną wykorzystano jako tylną ścianę nowej wiaty na sprzęt i maszyny rolnicze.

Dla całości hodowli zastosowano system chowu bezściołowy, rusztowy. Także w tym aspekcie postawiono na niezawodność rozwiązań oraz bezproblemowość w eksploatacji i we wszystkich sektorach kanały gnojowicowe przekryto rusztami plastikowymi wysokiej jakości.

Bodaj najważniejszym krokiem - dokonywanym na ogół jeszcze w trakcie projektowania obiektu - jest wybór systemu wymiany powietrza, optymalnego dla projektowanego lub modernizowanego obiektu.

Niedostarczenie zwierzętom odpowiedniej ilości powietrza może spowodować nie tylko choroby, ale i totalną katastrofę. Nieodpowiedni system wymiany powietrza lub jego błędny montaż może przynieść ogromne straty już w pierwszych tygodniach funkcjonowania obiektu. A błędy znajdują na ogół swój początek właśnie w projekcie budowlanym.