Pomieszczenia dla bażantów łownych i ozdobnych

Coraz częściej wielu polskich rolników i hodowców-hobbystów decyduje się na utrzymywanie i rozmnażanie bażantów. Na polskiej wsi można spotkać coraz więcej gospodarstw oferujących bażanty łowne, przeznaczone na rzeź oraz bażanty ozdobne, które w przyszłości ozdobią woliery i ogrody. Niektórzy hodowcy kierują się tylko chęcią posiadania pięknych ptaków, inni chowają bażanty w celu późniejszej sprzedaży ich jako ptaków rzeźnych. Mięso bażancie cieszy się dużą popularnością i regularnie wzrasta zapotrzebowanie na ten produkt, szczególnie w krajach Europy Zachodniej. Mięso bażancie charakteryzuje się małym otłuszczeniem i dużą zawartością białka. Modne stają się także polowania na bażanty, które wcześniej zostały odchowane w warunkach sztucznych.

Bażant łowny występuje na terenach od Morza Czarnego na terenach dzisiejszej Ukrainy po Japonię. Przy udziale ludzi ptak ten jednak rozprzestrzenił się w całej Europie i Azji, a następnie razem z osadnikami dotarł do Ameryki. W Polsce pierwszy raz zanotowano obecność dziko żyjących bażantów łownych w XVI w. Prawie całkowita zagłada tego gatunku nastąpiła podczas drugiej wojny światowej. W latach powojennych podjęto udane próby odbudowy populacji bażanta na Ziemiach Polskich, lecz sztucznie wprowadzane ptaki dość często padają z głodu w czasie ostrych i długich zim.

Rozpoczynając chów bażanta łownego na dużą skalę należy rozważyć, czy pozwalają na to warunki naszego gospodarstwa, czy będziemy mieli zabezpieczoną odpowiednia ilość pełnowartościowej karmy oraz czy będzie zagwarantowany zbyt odchowanej zwierzyny.

Bażant królewski, diamentowy, złocisty i srebrzysty w odróżnieniu od bażanta łownego zaliczają się do bażantów ozdobnych. Te majestatyczne ptaki mogą być utrzymywane w przestronnych wolierach oraz wolno w ogrodzie. Decydując się na utrzymanie bażantów w ogrodzie, należy po każdym pierzeniu skracać im lotki oraz zabezpieczyć wszystkie potencjalne miejsca ucieczki ptaków. Dużym zagrożeniem są także psy, koty i dzikie zwierzęta, które mogą wyrządzić krzywdę ptakom. W takim wypadku lepszym rozwiązaniem będzie pobudowanie specjalnej klatki.

Woliery dla bażantów
Najważniejszą i najkosztowniejszą sprawą jest budowa bażanciarni. Teren pod woliery zlokalizowany powinien być na przepuszczalnym podłożu. Należy obsadzić go drzewami i krzewami oraz ogrodzić siatką. Na takim terenie należy wybudować odpowiednią ilość dwojakich wolier. Pierwszy typ klatek ma za zadanie utrzymywanie stada rodzicielskiego bażantów łownych, których celem jest produkcja pełnowartościowych jaj wylęgowych. Drugi typ, wraz z budynkami wychowalni przeznaczony będzie do odchowu młodych bażantów, które w późniejszym czasie zostaną sprzedane lub zastąpią część osobników ze stada rodzicielskiego.

Woliery rodzinowe, podobnie jak woliery służące do odchowu młodzieży powinny budowane być na fundamentach umieszczonych w ziemi, co najmniej na głębokości 50 cm w celu ochrony ptaków przed szczurami i psami. Wielu rolników rezygnuje z budowy dość kosztownych fundamentów wkopując siatkę w ziemię na taką samą głębokość. Jest to dobre rozwiązanie w przypadku utrzymywania dużej liczby bażantów łownych, co znacznie obniża koszty. Jest to tania inwestycja, lecz nie sprawdza się przy chowie bażantów królewskich czy srebrzystych z tego względu, iż woliery przeznaczone właśnie dla tych ptaków mają być ozdobą ogrodu, a klatki zbudowane z pali i sieci raczej nie podkreślą piękna tego miejsca. Nie zaleca się tego w wolierach przeznaczonych dla bażantów ozdobnych, dla których powinno się wybudować tradycyjną wolierę, która wraz z domkiem noclegowym będzie ozdobą obejścia. Na krawędzi fundamentu należy wznieść podmurówkę pod wolierę o wysokości 30 cm. Podłoże powinno mieć spadek odprowadzający nadmiar wody i stanowić je może zwarta, pielęgnowania darń. Jako konstrukcję klatki można użyć ram drewnianych, jednak coraz częściej do tego celu przeznacza się metalowe rurki lub kątowniki. Po przygotowaniu ram należy naciągnąć na nie siatkę, najlepiej zgrzewaną, o oczkach nie większych niż 2,5 x 1,25 cm. Nie zaleca się używać do budowy woliery siatki o większych oczkach z uwagi na łatwość wtargnięcia do klatki wróbli i gryzoni, które mogą wyjadać karmę i być roznosicielami chorób. Pokrycie dachu części ażurowej woliery wykonać należy z sieci rybackich lub specjalnych miękkich siatek, które uniemożliwią ucieczkę bażantom, a jednocześnie nie spowodują uszkodzeń głowy przy próbach lotu. W mniejszych klatkach dość często do pokrycia dachu używa się półprzeźroczystych płyt plastykowych lub innych, zamontowanych w ten sposób, aby umożliwić wodzie opadowej spływ daleko od klatki.

Dla bażantów wystarcza woliera o wysokości 200-250 cm. Długość i szerokość zależy oczywiście od liczby ptaków, jakie w przyszłości będą tam utrzymywane. Za optymalną wielkość woliery przeznaczonej dla grupy rodzicielskiej uważa się klatkę o powierzchni 10 m². Na 1 m² powinno przypadać do 3 ptaków, z czego na 1 samca przeznacza się do 10 samic. Nie zaleca się utrzymywania więcej niż 1 koguta w tej samej klatce. W innym przypadku należy liczyć się z wystąpieniem licznych bójek pomiędzy samcami a tym samym ze zmniejszeniem liczby zapłodnionych jaj. Podobna obsada ptaków dotyczy wolier wychowalni, lecz w związku z jednoczesnym korzystaniem z części ażurowej i części obudowanej liczba ptaków na 1m² może być większa. Nie zaleca się jednak utrzymywania więcej niż 150 ptaków w jednej zagrodzie. Woliery stada rodzicielskiego jak i woliery przylegające do budynku wychowalni należy obsadzić roślinnością. Do najbardziej wartościowych roślin należą: śnieguliczka, ligustr, jałowiec, sumak octowiec, krzewy owocowe a także topinambur, trawy i turzyce. Roślinność wolierowa stanowić będzie zarówno schronienie jak i uzupełnienie pożywienia ptaków. Wewnątrz klatki nie może zabraknąć również grzęd i gałęzi, które posłużą bażantom jako miejsca noclegowe, a także obszaru wysypanego piaskiem i kilku zadaszonym miejsc, pod którymi bażanty schronią się w czasie niepogody lub mocnego słońca.

Większość hodowców zaleca także, aby dobudować do wejścia klatki tzw. przedsionek bezpieczeństwa, który wyposażony będzie w dodatkowe drzwi. Minimalizuje to możliwość ucieczki ptaków podczas zadawania karmy i czyszczenia woliery. Faktem jest, że wielu hodowców dość często rezygnuje z budowy kosztownej woliery na rzecz konstrukcji zbudowanej tylko z drewnianych pali, pomiędzy którymi naciągnięta jest lekka siatka lub sieć rybacka. Jest to tania inwestycja, lecz nie sprawdza się przy chowie bażantów królewskich czy srebrzystych z tego względu, iż woliery takie maja być ozdobą ogrodu., a klatki zbudowane z pali i sieci raczej nie podkreślą piękna tego miejsca.

Budynek dla bażantów
Drugą częścią woliery rodzinowej oraz woliery dla bażantów ozdobnych jest obudowany schron. Dla bażantów z powodzeniem wystarczy drewniana budka. W części obudowanej powinny znajdować się okna zabezpieczone siatką, które znacznie rozjaśnią wnętrze schronu i zachęcą ptaki do odwiedzania go np. podczas niepogody, a hodowca będzie mógł kontrolować jego wnętrze bez konieczności wchodzenia do środka. Schron może podobnie jak część ażurowa woliery stać na fundamencie. Część hodowców bażantów łownych rezygnuje nawet z budowy małych schronów na rzecz wiat i daszków.

Wychowalnia jest dość dużym budynkiem, służącym do odchowywania młodych bażantów zazwyczaj od 1 dnia po wykluciu do ukończenia 12 tygodnia życia. Do budowy używane są cegły, drewno i różnego rodzaju płyty. Budynek taki odznaczać się musi dobrą izolacją cieplną, a jego konstrukcja powinna uniemożliwić wtargniecie do wewnątrz szkodników. Na wychowalnię można wykorzystać również istniejące już budynki (szopa, kurnik, garaż). Powinien znajdować się tu także zamykany otwór umożliwiający wyjście ptaków do części ażurowej, a hodowcy na sprawne jego otwieranie i zamykanie. Otwór powinien być umiejscowiony tuż przy ziemi. Jako ściółki używa się piasku zmieszanego z torfem ogrodniczym. Wielkość budynku zależy od utrzymywanej tam liczby ptaków, ale dla zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu wysokość powinna przekraczać 2 m. Obsada w wychowalni w związku z tym, iż utrzymywane w niej bażanty są młodsze, a co za tym idzie mniejsze może wynosić nawet 15 ptaków na 1m². W wychowalni tworzy się przedziały na 150 sztuk każdy.

W zagrodach ustawia się niezbędny sprzęt tj. sztuczne kwoki, karmidła, poidła, pojemniki ze żwirem. Nie zaleca się stosowania poideł kropelkowych, gdyż zdarza się, że młode bażanty nie potrafią z nich korzystać. Temperatura w wychowalni musi być dostosowana do wieku ptaków i w pierwszym dniu po wylęgu wynosić powinna bezpośrednio pod sztuczną kwoką 36-38ºC. Należy ją sukcesywnie obniżać w ten sposób by w trzecim tygodniu życia bażantów uzyskać 18ºC. W późniejszym czasie należy całkowicie zrezygnować z dogrzewania pomieszczenia, pod warunkiem, że posadzka zawsze jest sucha, a wilgotność nie jest większa jak 65-70%. Bażanty po ukończeniu 3 tygodnia życia można bez obawy wypuszczać do części ażurowej. Ptaki nadają się do sprzedaży po osiągnięciu przez nie wieku 12. tygodni i masy ciała powyżej 1 kg.

Ciągle rosnące zapotrzebowania na mięso i żywe ptaki sprawia, że coraz więcej hodowców decyduje się na utrzymywanie i rozmnażanie bażantów. Można liczyć na to, że bażanty jako mniej znane ptaki użytkowe staną się dla niektórych rolników jednym z głównych źródeł utrzymania, szczególnie w gminach, gdzie popularna jest agroturystyka.